Teyit, dördüncü yılını Doğrulama El Kitabı’nın üçüncüsü ile kutluyor

Doğrulama platformu Teyit, teyitçilik yöntemlerini yagınlaştırmak için Türkçe’ye çevirdiği Doğrulama El Kitabı’nın üçüncüsünü yayınladı. Dördüncü yılında Türkiye’deki medya ekosistemine katkı sunmayı amaçlayan platformun çevirdiği el kitabı, “Dezenformasyon ve Medya Manipülasyonu”na odaklanıyor.

Editörlüğünü Craig Silverman’ın üstlendiği Doğrulama El Kitabı serisinin ilk iki kitabını Türkçeye kazandıran doğrulama platformu Teyit, serinin “Dezenformasyon ve Medya Manipülasyonu üzerine Doğrulama El Kitabı” adlı üçüncü kitabını da Türkçeleştirdi. Kuruluşunun dördüncü yılını, yanlış bilginin yayılımıyla mücadelede Türkiye’nin medya ekosistemine katkı sunacak yeni bir proje ile taçlandıran Teyit’in çevirisi Dezenformasyon ve Medya Manipülasyonu üzerine Doğrulama El Kitabı manipüle edilmiş içerikler ve yapay hareketliliklerin ortaya çıkarılmasına odaklanıyor. Kitap, çevrimiçi hesaplarda ve sosyal medya platformlarında açık kaynaklarla nasıl araştırma yürütülebileceğini de vaka çalışmaları üzerinden anlatıyor.

Manipülasyon teknolojileri ele alınıyor 

Craig Newmark Philanthropies’in desteğiyle Avrupa Gazetecilik Merkezi (European Journalism Centre, EJC) tarafından yayınlanan ve Bellingcat, BuzzFeed News, Visual Social Media Lab, First Draft gibi alanında deneyimli ekiplerin makalelerini içeren kitapta, Teyit’in de yanlış bilginin yanıltıcı yedi türü olarak kullandığı çarpıtma, taklit, uydurma, hatalı ilişkilendirme, bağlamdan koparma gibi kavramlar açıklanıyor. Medya manipülasyonu ve yanlış bilgiyi bilinçli bir biçimde üretme ve yayma anlamına gelen dezenformasyonu saptamak için kullanılan yöntemlere de yer veriliyor.

Doğrulama El Kitabı’nın editörü Silverman çalışmanın giriş bölümünde, kitabın gazetecilerin halkı aydınlatacak kalifiye işler çıkarabilmesine ön ayak olan, onların kötücül aktörleri ortaya sermesine fırsat tanıyan ve bilgi ekosistemini geliştirmelerine katkıda bulunabilecek temel teorik bilgiyi, bağlamı ve düşünce yapısını sunduğunu belirtiyor. Kitabın yazarlarından Claire Wardle ise bilgi düzensizliği çağının gazeteciler ve alanda çalışan kişiler için yeni zorluklar yarattığı vurgusunu yapıyor ve ekliyor: “Haberleştirmeli mi haberleştirmemeli mi? Başlık nasıl atılmalı? Video ve görseller etkin bir biçimde nasıl çürütülür? Ne zaman çürütülmesi gerektiğini nasıl biliriz? Taşma noktasını nasıl ölçebiliriz? Bunlar günümüzde bilgi ortamında çalışan herkes için yeni zorluklar. Mesele bir hayli karmaşık.”

Kitabın bir diğer odak noktası ise sosyal medya hesapları, botlar, kapalı mesajlaşma uygulamaları, yanlış bilgi yayma amacıyla düzenlenen bilgi operasyonları, son dönemde sıkça gündeme gelen ve yapay zeka sahteciliği olarak adlandırılan deepfakeler, sentetik medya ve ileriye yönelik öngörülen diğer manipülasyon teknolojileri. Çalışma, koordineli olarak internet üzerinde yürütülen bilgi operasyonlarını anlamak isteyen gazeteciler, medya üzerine çalışan akademisyenler ve teyitçiler için çok değerli.

Ücretsiz olarak ulaşılabilecek

Serinin üçüncü ve en yeni kitabının çevirisi ile medya okuryazarlığının yaygınlaşmasını, doğrulama yöntemlerinin aktarılmasını ve teyitçi ve gazetecilere kaynak sunmayı amaçladıklarına değinen Teyit Şef Editörü Gülin Çavuş, “Teyit olarak hedefimiz, yanlış bilginin önüne geçmek ve dezenformasyondan, manipülasyondan arınmış bir medya ve bilgi ekosisteminin oluşmasına katkı sunmak. Bu da ancak teyit eden, doğrulayan, şüphe eden ve medya okuryazarlığı yüksek bir ekosistemin oluşmasıyla mümkün. Bundan yola çıkarak çevirdiğimiz üçüncü el kitabı, hem geleneksel hem dijital gazetecilik tekniklerinin bir arada kullanıldığında ne kadar etkili olduğuna dair içgörüleri ve özellikle birincil kaynağa ulaşma yöntemleri ile internette incelikli ve ayrıntılı araştırmalar yürütme yollarını anlatması bakımından çok önemli. Aynı zamanda teyitçilerin hemen pratiğe geçirebileceği çevrimiçi araçlar ve doğrulama ipuçları da var” şeklinde konuştu.

Çavuş, “Böylesine bir kaynağın herkes için ulaşılabilir olması ise etki yaratma çabalarımızın bir parçası. Bu kapsamda kitaba Teyit’in sitesinde yer alan yayınlar kısmından ücretsiz olarak ulaşılabiliyor. Ayrıca kitaptan yola çıkarak vaka çalışmaları ve araştırma yöntemleri de Teyit’in podcasti T Cetveli’nde ele alınıyor.” diye ekledi.