Freud ve Kokain: Psikanalizin Kurucusunun En Gizlenen Hikâyesi

Düşünür sağlık alanında tespitleri dikkatle izlenen köşe yazarı Murat Çakmak makalesinde; “Psikanalizin babası Sigmund Freud, bugün psikoloji ve tıbbın en etkili figürlerinden biri olarak tanınıyor. Ancak onun bilimsel kariyerinde önemli bir gölge var: kokain. 1880’lerde Freud’un bu maddeye olan ilgisi, hem kendi hayatında hem de çevresindekilerde derin izler bıraktı. Bu hikâye, psikanaliz anlatılarında çoğunlukla göz ardı edilir.

Kokainle İlk Karşılaşma

1880’lerin başında Freud, kokaini keşfettiğinde ona büyük umut bağladı. O dönemde Avrupa’da yeni yeni tanınmaya başlayan bu maddeyi bir “mucize ilaç” olarak lanse etti.

• Ağrı kesici, depresyon tedavisi ve morfin bağımlılığını bırakma aracı olarak kullanılabileceğini yazdı.

  REKLAM ALANI

• Kendi üzerinde denemeler yaptı, hatta yakın çevresine ve nişanlısı Martha’ya bile önerdi.

“Über Coca” (1884) Makalesi

Freud’un kokain tutkusu bilimsel yazılarına da yansıdı. 1884’te yayımladığı “Über Coca” başlıklı makalesinde kokaini öve öve bitiremedi:

• Yorgunluğu giderdiğini,

• İştah açtığını,

• Moral yükselttiğini,

• Özellikle morfin bağımlılığına karşı etkili olabileceğini savundu.

Kendi deneyimlerini aktarırken şöyle yazıyordu:

“Kokain ruhu canlandırır, uyanıklık ve dayanıklılık kazandırır. Yorgunluk hissi yok olur.”

Freud’un Mektupları

Freud’un nişanlısı Martha’ya yazdığı mektuplar, onun kokain deneyimlerine dair kişisel ipuçları veriyor. Freud, kokain aldıktan sonra kendini çok güçlü ve üretken hissettiğini, hatta bu enerjiyi çalışmaya kanalize edebildiğini aktarıyordu. Bir mektubunda Martha’ya şaka yollu şu ifadeyi yazmıştı:

“Bir doz aldım, bu sayede güçlü, keyifli ve çalışmaya istekli oldum. Sana da vereceğim, çok mutlu olacaksın.”

Trajik Son: Fleischl-Marxow’un Ölümü

Freud’un yakın arkadaşı Ernst von Fleischl-Marxow, morfin bağımlılığından kurtulmak için Freud’un tavsiyesiyle kokain kullanmaya başladı. Ancak bu tedavi girişimi tam tersine sonuçlandı: Fleischl kısa sürede ağır bir kokain bağımlısı haline geldi ve yıllar süren acı verici bir süreç sonunda yaşamını yitirdi.

Bu olay Freud’un itibarına ciddi zarar verdi. Özellikle tıp çevrelerinde, Freud’un bilimsel hatası ve ahlaki sorumluluğu tartışma konusu oldu.

Sessizlik Dönemi

1880’lerin sonundan itibaren Freud, kokain konusunu yazılarında neredeyse tamamen unuttu. Önce övgülerle tanıttığı bu maddeyi artık anmak bile istemiyordu.

• Kokain konusunu hem bilimsel çalışmalarından hem de kişisel yazılarından uzaklaştırdı.

• Psikanalizi inşa ettiği sonraki yıllarda, kokain geçmişi neredeyse hiç gündeme gelmedi.

Neden Görmezden Geliniyor?

Bugün Freud’un kokainle olan ilişkisi bazı akademik biyografilerde anlatılsa da, popüler psikanaliz kitaplarında veya derslerde çoğu kez yüzeysel geçilir. Bunun nedeni:

• Freud’un “bilimsel deha” imajını zedeleme riski,

• Bilimsel bir hata ve aynı zamanda etik bir sorumluluk tartışmasına yol açmasıdır.

Sonuç

Freud’un kokain hikâyesi, bilimin gelişiminde hataların da rolü olduğunu hatırlatıyor. Bilimsel keşifler yalnızca başarılarla değil, aynı zamanda yanlış yönelimler ve trajedilerle de şekillenir. Freud’un kokainle yaşadığı deneyim, bugün hâlâ psikanaliz tarihinin en az konuşulan ama en önemli ayrıntılarından biri olmaya devam ediyor.” ifadelerini kullandı.