Esnaf “Nefes” Alamıyor!

BESOB Başkanı Arif Tak; “yaşanan krize rağmen Bursa’da çarklar dönüyor.” Tak Bursa’da en önemli sorunun işsizlik olduğunu söyledi. Esnaf ve sanatkâr denildiği zaman Bursa’da akla gelen ilk isim Arif Tak. 27 yıldır da Bursa Esnaf Sanatkârlar Odaları Birliği’nin başkanlığını yürüten Arif Tak’ın kapısını çaldık ve esnafın durumunu sorduk. Bir dokunduk ama bin ah işitik. Tak, esnafın sorunları olduğunu, zor günler geçirdiğini söylemesine rağmen, Bursa’da çarkların yine de döndüğünü kaydetti. Arif Tak anlattı, biz de esnafın sorunlarını kaleme aldık.

Bursa’da kayıtlı esnaf da artış var!

Bursa’da 70 binin üzerinde kayıtlı, 20 binin üzerinde de kayıtsız esnaf sanatkâr var. Geçen sene kayıtlı esnaf sayımız 70 bin 797. Bu yıl temmuz sonu itibariyle bu rakam 71 bin 755’e yükselmiş. Bir artış var. Türkiye’nin en büyük problemi işsizlik. Esnaf işleri kötü gitse bile son ana kadar işyerini kapatmayı düşünmüyor. Çünkü başka yerde iş bulması sıkıntılı. Mecburen devam ettiriyor. Bir yerden sermaye bulan da işyeri açıyor. Bu nedenle esnaf sayımızda artış oluyor.

Sorunlarımız çözülmeli!

Bizim değişik sorunlarımız var. Bunların çözülmesi lazım. Geçtiğimiz günlerde Büyükşehir Belediye Başkanımız Alinur Aktaş’ın da katıldığı bir toplantı yaptık. 24 başlıkta sorunlarımızı ilettik. Belediyeler esnafın yaptığı işleri yapıyorlar. Bursa’da 51 tane sosyal tesis var. Alinur Aktaş 17 tanesini kapattı sağ olsun. Bu esnafın işi. Belediye yapmamalı. Sayın Aktaş’a bunu ilettim. Bir de zarar ediyorlar. Bu da belediye bütçesinden çıkıyor.

18 bin 500 civarında basit usulde kayıtlı esnaf var. Onların vergileri çok çıkmıyor. Muhasebe ücreti de vermiyorlar. Bunların toplamda yıllık verdikleri vergi 5 milyon lira civarı. Türkiye genelinde 770 bin. Tamamı 200 milyon vergi veriyorlar. Alınan vergi çok büyük bir rakam değil. Bunların vergi dışı bırakılması lazım. Bir çıkmazımız daha var. Bir kişi ya tazminat ya miras alıyor hemen işyeri açıyor. Bir bilgisi yok, zarar veriyor piyasaya. Bir bölgede ikinci işyerine ihtiyaç yoksa mevcudu korumak lazım, destek vermek lazım. İkinciye izin verilmemeli. İkinci açılırsa pasta bölünüyor, kârı düşüyor. Böyle olunca vergisin borcunu ödeyemiyor. Kasım ayında Ankara’da esnaf şurası var. Sorunlarımızı yine ileteceğiz. Odalarımızın gelirleri yetmiyor. Odaların birleşmesi lazım. Örneğin merkezde 8 gıdacılar odası var. Bunları birleştirirsen 10 bin üyenin üzerinde olan güçlü bir oda çıkar ortaya çıkar. Maddi olarak da büyük gelire sahip olur ve sorunları daha rahat çözer. Üyesi 100’ün altına düşen odanın hemen kapanması lazım 5-6 yıldır mahkemesi süren odalar var. Bu sorunların çözülmesi lazım. Devletimizin gücü neyse onu yapabilir. Fazlasını isteyemeyiz. Esnaf sanatkârlar kimseden destek almıyor. Bir tek esnaf kefaletten verilen kredi var. Yeterli olmasa da bir nebze olsun önümüzü açıyor.

Esnafın darboğazda!

Esnafın şu andaki durumu iyi değil. Öncelikle huzur ve güven olmalı. İl olarak bu konuda sıkıntımız yok. Huzur güven olmazsa yatırım yapma düşüncesi olmuyor ve işsizlik çoğalıyor. İşsizlik artınca bizim de işlerimiz bozuluyor. Ama yine de çark dönüyor. Dijital dönüşüme esnaf olarak maalesef ayak uyduramıyoruz. Bilgisizlik ve eğitimsizlik var. 50 yaşından yukardakiler pek ilgilenmiyor. Geleceğimiz teknolojik üretim yapıp satmakta. Devlet bu konuda esnafın elinden tutması, destek vermesi lazım. Bunlara hibe bile verilebilir. Verilen destekler yetersiz. Avrupa’da şirketler ve devletler AR-GE’ye çok pay ayırıyor. Biz de çok az. Yapmazsanız geride kalırsınız. Yıllar öncesine göre iyi noktadayız ama yetmiyor.

Esnaf eğitimli olmalı!

Esnaf ve sanatkarda eğitimsizlik var. Biz eğitimler vermeliyiz. Bunu sadece meslek eğitimleri olarak düşünmeyin. Önce dürüstlük ve ahlak. Esnaf ahlakı olması lazım. Esnaf, kandırayım ve aldatayım diye düşünmemeli. Bu konuda çok sıkıntılıyız. Bugüne kadar 50 binin üzerinde kişiye eğitim verdik. Ama çok değişkenlik var. Özellikle ulaşımda. Minibüsçüler, otobüsçüler, taksiciler. Araç sahibi çok eleman değiştiriyor. Bu eğitimlerin kurumlar tarafından yapılması lazım. Bizim her zaman gücümüz yetmiyor. Ahilik kültürünü yeniden öğretmeliyiz.

Turistleri çarşıya sokmalıyız!

Turizmle ilgili olarak en önemli mesele turistleri çarşıya nasıl sokacağımız. Derdimiz bu. Turist geliyor ama otelden çıkmıyor. Çarşıda turist yok. Fiyat istikrarı da yok. O yüzden turistleri kızdırdık. Turistlerden fazla ücret almak istiyorlar. Turistleri çarşılara sokmak için çalışma yapıyoruz.

Suriyeliler büyük sorun!

Suriyeliler ile ilgili sıkıntı yaşıyoruz. Bursa’da 458 kayıtlı yabancı uyruklu esnaf var. Bunların yüzde 95’i Suriyeli. Kayıtsız sayısını bilmiyoruz ama onların sayısı da az değil. ‘Misafirler, karışmayın’ diyen var ama her türlü rekabeti yapıyorlar. Bir de sabırsızlar. Kavgalar çıkıyor. Bursalı esnaf, özellikle berberler ve lokantalar çok sıkıntılı. Ekmek üretiyorlar fırıncıları zora sokuyorlar. Piyasadaki istikrarı da bozuyorlar. Kayıtsız olanları vergi de vermiyorlar, haksız rekabet doğuyor. Hükümetimizi bu konuda son zamanda biraz daha duyarlı görüyorum.

Esnafa sahip çıkan kazanır

Esnafa sahip çıkan, esnafın yanında olan kazanır. Nüfusun yüzde 25’i esnaf sanatkârın çatısı altında. Esnaf her konuda etkili olabilir. Biz bu gücü hiç kötüye kullanmadık. Devletimizin yanında olduk. Biliyoruz ki huzur ve güven olmazsa en büyük sıkıntıyı esnaf çekecek. Esnaf kendi gücüyle ekmek parasını kazanmaya çalışıyor. Bunun yanında olmamız gerekiyor. Destek verilmesi gerekiyor. Biz BESOB olarak elimizden gelen gayreti gösteriyoruz. Çok büyük gelirimiz yok. Her şeye rağmen güzel hizmetler yapıyoruz. Ben 1993 yılında göreve geldim, belediyenin kiracısıydık. Şimdi bu bina gibi 5 binamız var, eğitim merkezimiz var. İnegöl, Mustafakemalpaşa ve Karacabey’de temsilcilikler açtık. Vatandaş buraya gelmesin, ilçesinde işini görsün diye. Tapuları bize ait. Şimdi Orhaneli ve Büyükorhan’da arsa aldık buralarda da inşaata başlayacağız. Bu konularda Türkiye’de tekiz. 51 yıldır Lokantacılar Odası başkanıyım. BESOB’ta da 27. yıla girdim. Bu hizmetlerden dolayı seçiyorlar.

Sanayi Sitesi en kısa zamanda bitecek

Kestel’deki sanayi sitesine 2010 yılında TOKİ ile başladık. 1.5 yılda 10 bin dükkanı bitirecekti. 125 dükkan yapıldı ama mahkemelerden dolayı 7 yıl kaybettik. TOKİ parasal sıkıntıya girdi ve yapamayacağını söyledi. Biz devraldık, kooperatif kurduk şimdi kooperatif devam ediyor. 3 bin 300 kayıt var şu anda. 1223 tanesi şirket diğeri esnaf. Önce kayıtlar kooperatife aktarılıyor. Kendi gücümüzle yapmaya çalışacağız. Faizler de düşmeye başladı kredi kullanırsak 3 yılda bitireceğiz. Farklı alternatiflerde düşünüyoruz. Bunu en kısa zamanda üyelerimiz ile paylaşacağız.

Kadın üyelerimize muafiyet tanınmalı!

20 bin civarı kadın esnafımız var. Açtıkları iş yerlerinde istihdam da sağlıyorlar. Yaklaşık 100 bin bayanı iş yerlerinde ekmek veriyorlar. Kadın esnafımız vergiden muaf olsun, muafiyet derecesine göre istihdam artırıcı teşvikler alsın. Büyük işletmeleri ancak bu şekilde aşabiliriz.

KOSGEB destekleri ve çalışanların tazminatları ulaşılabilirlik!

Esnafımız kredi alırken zorlanıyor. KOSGEB destekleri için aranılan şartlar bizlere uygun değil. Esnafın rahat ulaşılabileceği bir sistem getirilmeli. Düşük faizli destek paketleri ticareti canlandırır. Zaman zaman kamu kurumları ve belediyelerimiz esnaflara çeşitli cezalar uyguluyor. Bazen uygulanan cezalar haddinden fazla oluyor. O cezayı ödeyebilmesi için 5 yıl evine ekmek götürmeden ilgili kuruma günlük hasılatını verse işin içinden çıkamaz! Çalışanlarımız için bir kıdem fonunun oluşması lazım. İş yerinden ayrılan çalışanın, tekrar aynı şartlarda iş bulabilmesi için 3 ay lazım. Bu süreç içersinde geçimini nasıl idame ettirecek. Bunun için tazminat fonu istiyoruz.

Kaybolan meslekler için alan istiyoruz!

Bursa’nın kaybolan meslek gurupları var. Çünkü bunların çoğu teknolojiye yenilmiş el sanatlarının icra edildiği sanatlar ve sayıları 200 civarı. Biz bunları tekrar canlandırmak için kamu kurumları ve belediyelerden destek bekliyoruz. Bu sanatların devlet güvencesi altına alınarak tekrar kursiyerlere öğretilmeli ve hayata geçirilmelidir. Bir çarşı içinde o zanaatkarlar yaşatılmalıdır. Bu kapsamda birde esnafı her türlü doğal afet ve benzeri durumlardan koruyacak yardım sandığı oluşturmalı. Bir felaket sonrası malını kaybeden esnafa o mal alınarak, raflardaki yerini alabilmeli biz ancak bu şekilde güçlü oluruz.