Tarihin derinliklerinde anlamlı kavuşma…

Hafta sonu Bursa Kaplıkaya’daki Bursa Büyükşehir Belediyesine ait olan Huzur Evi’nde kalan yaklaşık 500 yaşlı için Bursa’nın sivil dinamikleri olan 50’den fazla dernek bir kermes düzenledi. Bursa’nın siyasi parti mensupları, ekonomi kurmayları ve sanat-spor dünyasının, Bursa’ya yön veren kurmaylar kermese koştu. İlkokul 3’cü sınıf öğrencisi Rana Yiğit’de (8) ailesi ile birlikte Huzur Evi’ndeki yaşlı teyze ve amcalarına okul harçlığından ayırdığı birkaç damlalık harçlığı ile desteğe gelenlerdendi. Ama Rana’nın gözünden bir ayrıntı kaçmadı. Kermese renk vermesi için belediyeler de kendilerine bağlı olarak kendi çaplarında amatör kültür sanat alanında faaliyet gösteren Tiyatro ve THM-TSM Korolarını da Huzur Evi Kermesine getirmişti.

Tarihin ışığında

Rana’nın o güzel bakan gözleri, bahçenin bir kenarında dinlenen Hacıvat ve Karagöz kostümlü, iki tiyatro sanatçısına takıldı. Onların yanına giderek bir süre sohbet edip, tarihin derinliklerinde Bursa’nın değerlerinden olan Hacıvat-Karagöz’ü dinleyerek öğrenen Rana Yiğit hatıra fotoğrafı çektirdi.  Rana 2 tarihi kahramandan okuduğu okula gelme ve gösteri yapma sözü de aldı. İyiki varsın Rana…

Hacivat ve Karagöz aslında kimdir?

Geleneksel kültürümüzün orta oyunu ve meddah ile birlikte en önemli köşe taşlarından biri olan Karagöz ve Hacivat oyunları günümüzden yüz yıllarca önce ortaya çıkmış, insanları eğlendirirken düşündürmüş, zaman zaman toplumsal bilinç oluşmasında öncü bir rol oynamış gölge oyunu. Rivayetlere göre, Karagöz ve Hacivat Bursa’da Ulucami’nin imalatı esnasında çalışan 2 işçi olup inşaatın yavaş ilerlemesi sonucu ise idam edildiler.

Hacivat ve Karagöz’ün hayatı rivayetlere dayanıyor.

Gölge oyunlarının başında gelen iki karakter Hacivat ve Karagöz Ramazan ayının şenlendiricisi olmuş, eski dönemlerde çocukların da dahil olduğu topluluk Hacivat ve Karagöz’ün kuklasını yapan Şeyh Küşteri, kuklaları perde arkasında oynatmaya başlamış bunun üzerine Hacivat ve Karagöz tanınmıştır. Karagöz ve Hacivat Bursa’da Ulucami’nin imalatı esnasında çalışan 2 işçidir. Karagöz demirci ustası iken Hacivat ise duvarcı ustasıdır. İnşaatın yavaş ilerlemesinden sorumlu tutulup idam edilen Karagöz ve Hacivat taklide ve karşılıklı konuşmaya dayanan, 2 boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur.

Karagöz oynatıcısına kurgusal, hayalbaz denir. Yardımcıları; çırak , yardak , dayrezen , sandıkkar’dır . Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle gerçekleştirilir. Hacivat ve Karagöz’ün sahiden yaşayıp yaşamadığı veya hangi ilde yaşadığı kesin bilinmiyor.

Rivayetlerde yer alıyor

Hacivat ve Karagöz’ün bu yaşantısı rivayete dayanıyor. Yaşadıkları ihtimali göz önünde bulundurulursa, bahsedilen dönemde tarih kitaplarına girecek civarında mühim bulunmamış da olabilir. Bir rivayete göre, Hacı İvaz Ağa veya halka mal kalan adıyla Hacivat ve Trakya’da yer alan Samakol köyünden demirci ustası Karagöz, Bursa’da cami yapımında çalışan 2 işçidirler. Kendileri çalışmadıkları gibi buna benzer başka işçilerin de çalışmasını engellemektedirler. Cami vaktinde bitmeyince caminin Mimarı, Hacivat ve Karagöz’ü şikayet eder. Bunun üzerine bu iki ikilinin başları kesilerek idam edilir.

Şeyh Küşteri’nin gölge oyunu

Karagöz ve Hacivat’ı birçok seven ve ölümlerine birçok üzülen Şeyh Küşteri ölümlerinin sonrasında kuklalarını yaparak perde arkasından oynatmaya başlar. Bu sayede Hacivat ve Karagöz tanınır.